سواد داده (Data Literacy) چیست؟

تحلیل داده‌ها یکی از بجث‌های مهم امروز در دنیای کسب‌وکار و تکنولوژی است. حالا تقریبا به صورت روزمره بحث‌های مربوط به تحلیل داده و کلان‌داده را در رسانه‌ها، جلسات کاری، محافل آکادمیک و … می‌بینیم و می‌شنویم.

گسترش استفاده از داده‌ها، مهارت‌های مورد نیاز افراد را نیز تغییر داده است. یکی از مهارت‌های جدید مورد نیاز افراد در فضاهای مختلف و به خصوص در عرصه کسب‌وکار سواد داده است. در این مقاله بیشتر در مورد سواد داده و تعریف آن صحبت خواهیم کرد.

سواد داده چیست؟

رائول بارگاوا (Raul Bhargava) و کاترین دیگناتزیو (Catherine D’ignazio) از دانشکدهٔ ام‌آی‌تی و امرسون (MIT and Emerson College)، سواد داده را این گونه تعریف می کنند:

توانایی خواندن، کارکردن، تحلیل و استدلال بر اساس داده.

دسترسی آسان به مجموعه‌های داده (Data Sets)، برای استفاده از این مهارت‌ها یک پیش نیاز ضروری  است. تمام کسانی که با تصمیم‌های داده‌محور سروکار دارند باید شیوهٔ مواجههٔ منتقدانه با داده‌ را بیاموزند و با شیوه‌های ارزیابی و تفسیر نتایج کار خود آشنا باشند، مثلاً، تیم کسب و کار باید بتواند دریابد که در یک پروژه، کجاها باید داده‌ها شفافیت بیشتری داشته باشند. تحلیلهای افزوده (Augmented analytics) از نظر سواده داده، برای ارائهٔ سریع داده‌های مهم و قابل فهم‌تر کردن گزارش‌ها اهمیت فراوانی دارد. کسب و کارها باید برای آموزش کارمندان خود در زمینهٔ سواد داده گام بردارند.

از سواد داده‌ای تعریف‌های متفاوتی ارائه شده است که در زیر برخی از مهم‌ترین تعریف‌ها را نقل می‌کنیم:

• سواده داده یعنی مشارکت دادن افراد به طوری که اقدامات و تصمیماتشان، زمینه تصمیم‌گیری‌های بهتری را در سازمان فراهم کند – امبر لی دنیس (Amber Lee Dennis)
• سواد داده یعنی توانایی خواندن، ثبت و ارتباط داده در یک چارچوب و شرایط مشخص که شامل این موارد است: «فهم منابع داده و ساختارهای درون آن»، «آشنایی داشتن با فنون و روش‌های تحلیل داده»، «قابلیت توضیح موارد استفاده از داده (use case)» و در نهایت «به کارگیری داده‌ها و ایجاد ارزش از آن‌ها» – گارتنر (Gartner)
• سواد داده یعنی استفادهٔ مؤثر از داده در خدمت اقدامات و نتایج مورد انتظار در کسب‌و‌کار (business actions and outcomes) – فوربز (Forbes)
• سواده داده یعنی استنتاج اطلاعات معنادار از داده، درست مانند سواد (معمولی) که به معنای توانایی استخراج اطلاعات از واژگان نوشتاری است. تچ تارگت (Techtarget)
• سواد داده یعنی فهم معنای داده که شامل این موارد است: «توانایی خواندن نمودارها»، «توانایی نتیجه گیری صحیح» و «تشخیص اینکه چه زمانی داده در جای گمراه‌کننده و یا نامناسب به کار گرفته شده است» – (دانشگاه میشیگان شرقی (Eastern Michigan University)

مثال هایی از سواد داده ای

• استفاده از چهارچوب‌های انطباقی (Adoptive framework) به منظور ایجاد برنامهٔ سواد داده.
• کارمندی که با نرم‌افزارهایی مثل اکسل آنلاین کار می‌کند، می‌آموزد که چرا مجموعه‌ای از داده‌ها منجر به تصمیم‌ِ مشخصی  می‌شود. این کارمند درک عمیق‌تری از حوزهٔ کسب‌وکار پیدا می‌کند و می‌‌تواند در مورد انتخاب راهکارهای متفاوت برای حل یک مسئله، استدلال‌های بیشتری ارائه کند.
• گروه‌های کاری با استفاده از سواد داده می‌توانند موقعیت‌هایی را که داده‌ها احتیاج به شفافیت بیشتری دارند، پیدا کنند.

برخی از این دلایل را در مورد اینکه چرا کسب‌وکارها نیاز دارند که کارمندانی با سواد داده داشته باشند، در زیر فهرست کرده‌ایم:

• درک بهتر از گفت‌و‌گوهای مربوط به داده از طریق ارتباط برقرار کردن به‌وسیلهٔ زبان مشترک داده.
• کشف مشکلات پیش‌بینی‌نشدهٔ اجرایی و تشخیص علل اصلی آنها.
• جلوگیری از تصمیمات ضعیفی که در نتیجهٔ تفسیر نادرست از داده به وجود می‌آیند.