جلسات گپ‌وگفت کتابی

شرکت مهمانان خارجی به شکل محدود و با دعوت از ایشان انجام می‌شود. اولین بار در جلسات کتاب دهم ما بود که مهمان‌های خارجی داشتیم که دعوت همکاران ما را پذیرفتند. مرتضی هاشمی که از سحاب به کافه‌بازار رفته بود نه تنها خودش جلسات این کتاب را می‌آمد بلکه دو نفر از همکارانش یعنی خانم نازنین محسنی و امین کرباسفروشان را هم دعوت کرد. برخی از سحابی‌ها امین را از قبل و از نیمبوی دوره اول هم می‌شناختند. بعد از آن مهمان‌های دیگری هم داشتیم مثلا علی بهجتی را کیان میرجلالی دعوت کردند. علی که لیدر مهندسی داده در کافه‌بازار و مشخصا محصول بلد بودند قبلا با این کتاب آشنا بودند و بخش‌هایی از آن را مطالعه کرده بودند. در چند جلسه از جلسات این کتاب از تجربیات، نظرات و منابعی که علی در خلال گپ‌ها معرفی می‌کرد استفاده کردیم. بعد از آن علی در جلسات کتاب‌های دیگر نیز شرکت می‌کنند. همینطور مهدی صفرنژاد، سجاد جلالی از توسعه‌دهنده‌های ارشد سروش را به جلسات دعوت کردند. این قبیل دعوت‌ها باعث می‌شود که غیر از لذت مطالعه و گپ زدن درباره یک کتاب فنی، با تجربیات و زاویه‌ نگاه‌های جدیدتری آشنا شویم و مهم‌تر از آن رفقای جدیدی بیابیم.

در این مدتی که جلسات کتاب برقرار بوده، جلسات گاهی هفتگی و گاهی دو هفته یکبار برگزار شده. ما به تجربه به یک عدد تقریبی برای حجم مطالعه‌ برای هر جلسه رسیدیم: ۴۰-۵۰ صفحه برای جلسات دو هفته‌ای و یا ۲۰-۲۵ صفحه برای جلسات هفتگی. البته این نسبیه و بعضی کتاب‌هایی که سبک ساده و روایی دارند را می‌شود سریع‌تر خواند و بعضی کتاب‌ها که مطالب دقیق فنی و استدلالی دارند وقت بیشتری می‌طلبند. بنابراین خواندن یک کتاب دست‌کم دو سه جلسه وقت می‌گیرد و کتاب‌هایی هم هستند که ۱۰-۲۰ جلسه را به خود اختصاص می‌دهند. خود جلسه بین یک تا دو ساعت طول می‌کشد. برای اینکه خیلی خسته‌کننده نشود سقف دو ساعت را رعایت می‌کنیم.

در جلسات گپ می‌زنیم و این شامل موضوعات متنوعی می‌شود: چیزهایی که به نظرمان جالب بوده و نظرمان را جلب کرده، مطالبی که نسبت به نظر نویسنده انتقاد یا تکمله‌ای داریم، مطالبی که فکر می‌کنیم کاربردی است مثلا در پروژه‌های جاری‌ یا تعاملات‌ و روابطمان در شرکت می‌تواند کمک کند، مباحثی که در ارتباطش تجربه‌های عملی داریم، خاطراتی که متناسب با بحث‌های کتاب برای همکاران زنده شده، مطالب مرتبط از کتاب‌های دیگر که فکر می‌کنیم با موضوع مرتبط است، ارجاعاتی به مقالات یا تاک‌های مرتبط، … . همه همکاران با این بحث‌هایشان جلسات را گرم می‌کنند.

ما در انتهای آخرین جلسه هر کتاب، کتاب بعدی را انتخاب می‌کنیم. کتاب‌ها توسط خود همکارانی که در جلسات حضور دارند پیشنهاد و به رای گذاشته می‌شود. روالش به این شکل است که هر فردی در صورت تمایل می‌تواند یک کتاب پیشنهاد بدهد و می‌خواهیم که کمی در مورد کتاب صحبت کند و بگوید چرا خواندنش را توصیه می‌کند. در انتها هم رای‌گیری می‌کنیم. معمولا شیوه رای‌گیری‌ این طور بوده که هر نفر می‌تواند به ۲ کتاب رای بدهد و کتابی که بیشترین رای را بیاورد انتخاب می‌شود. برای اینکه نظر افراد تحت تاثیر رای‌های بقیه قرار نگیرد، رای‌ها همزمان گرفته می‌شود. معمولا بین ۵-۶ کتاب رقابت داریم. گاهی پیش آمده یک کتاب در یک رای‌گیری شکست خورده اما در نوبت‌های رای‌گیری بعدی همان کتاب انتخاب شده.
یکی از مواردی که به پیشنهاد دوستان بعدا اضافه شد، این است که قبل از جلسه رای‌گیری، در طول هفته منتهی به جلسه هم، همکاران می‌توانند در گروه تلگرامی‌ کتاب پیشنهادی‌ خود رو معرفی و تبلیغ کنند.

فهرست این کتاب‌ها و توضیح مختصر و مقاله آشنایی با کتاب (در صورتی که آماده شده باشد) را می‌توانید از همین جا ببینید. تلاش کرده‌ایم برای آشنایی با فضای هر کتاب مقاله‌ای مختصر به قلم یکی از دوستانی که در جلسات آن کتاب شرکت کرده تهیه کنیم که به غیر از سایت سحاب در ذیل انتشارات سحاب در ویرگول و همینطور ویرگول نویسنده مقاله در دسترس است.

قبل از شیوع کرونا جلسات بصورت حضوری برگزار می‌شد اما بعد از آن جلسات غیرحضوری شد.

بیشتر از چیزی که انتظار داشتیم این اتفاق افتاد. به عنوان مثال کتاب «گوگل چگونه نرم‌افزار را تست می‌کند» در نحوه بازطراحی تیم البرز (ورتیکال کنونی) کمک شایانی کرد. این تیم که قبلا با نگرش ارزیابی کیفیت طرح‌ریزی شده بود در حال تغییر به نگرش توسعه کیفیت و مدل فکری مهندسی بهره‌وری (Quality Engineering) بود. در این مسیر، مطالب و آموخته‌های این کتاب کمک زیادی کرد. مطالب این کتاب بعدها در تدوین مدل بلوغ کیفیت که در کمیته‌ای به این منظور با حضور اعضا تیم ورتیکال و نماینده‌های تیم‌های فنی انجام شد هم کمک کرد. البته به خاطر دارم که در جلساتی که در این باره داشتیم، به مطالب و نکات کتاب تحویل مستمر (Continuous Delivery) هم زیاد ارجاع می‌شد. مطالب این کتاب در خودکارسازی فرآیند تست، ریلیز و استقرار محصولاتمان هم کمک زیادی کرد.
به عنوان یک مثال دیگر می‌توانیم به کتاب منتشرش کن (Release It) اشاره کنیم که خواندنش دقیقا مصادف شده بود با اجرای فاز عملیاتی و زیر بار واقعی بعضی از پروژه‌های‌مان (پس از یکی دو فاز پایلوت و آزمایشگاهی) یعنی دقیقا جایی که «آماده بودن برای محیط عملیاتی» بیشتر از قبل برای ما موضوع شده بود. همینطور می‌توانیم به کتاب شرکت خلاقیت اشاره کنیم که بخشی از موارد فرهنگ سازمانی سحاب برگرفته از همین کتاب است.
باقی کتاب‌ها هم غالبا همینطور بوده. تقریبا به شکل مستقیم و غیرمستقیم، همه این کتاب‌ها در کارها، تعاملات‌، تصمیم‌گیری‌ها و قدرت بخشیدن به تحلیل‌های‌مان اثرگذار بوده‌اند.

از همان ابتدای جلسات کتاب، محدودیت خاصی برای کتاب‌هایی که می‌توانیم انتخاب کنیم قائل نشدیم. شاید به شکل ضمنی وقتی افرادی که بیشتر آن‌ها مهندس نرم‌افزار هستند در محل کارشان دور هم گعده می‌گیرند و می‌خواهند کتاب انتخاب کنند، کتاب‌هایی با محتوای فنی، مدیریتی، روانشناسی و مهارت‌های فردی که می‌تواند در پیشرفت‌های کاری و کارآمدتر کردن آن‌ها کمک کند بیشتر استقبال می‌شود البته گاهی حتی کتاب‌های رمان یا مطالب وبلاگی هم برای مطالعه هم پیشنهاد شده اما معمولا نتوانسته‌اند در رقابت پیروز شوند. گاهی کتاب‌های رمان با موضوع فنی مطرح و حتی انتخاب شده‌اند مثلا در انتخاب کتاب یازدهم، کتابی پیروز شد که هم داستانی بود و هم حول موضوع DevOps و IT بود. این کتاب از هر نظر برای جلسات کتاب ما جذاب بود.