وقتی به وام گرفتن فکر می‌کنید چه تصاویری به ذهنتان خطور میکند؟ جمعآوری کوهی از مدارک؟ دویدن از این باجه به آن یکی؟ ارائه چک؟ معرفی ضامن؟
فرایند گرفتن وام از بانکها یا مؤسسات مالی و اعتباری به شیوه سنتی، فرایندی فرسایشی، خسته‌کننده و پر از بروکراسی است؛ اما نه فقط برای وام‌گیرنده! وامدهندگان هم باید با دقت بالا و صرف زمان طولانی تمام سوابق مالی و میزان خوش‌حسابی وام‌گیرندگان را بررسی کنند تا مطمئن شوند می‌توانند مبلغ وام را در زمان مقرر از این اشخاص (حقیقی یا حقوقی) پس بگیرند.
اما آیا راهی برای سرعت بخشیدن به این فرایند وجود دارد؟
بله! سامانه اعتبارسنجی بانکی میتواند این مسیر را کوتاه‌تر و آسان‌تر کند. اما سوال اصلی این است که سامانه اعتبار سنجی بانکی چیست و چگونه میتواند به فرایند ارائه وام توسط وامدهندگان کمک کند. در ادامه به این موضوع می‌پردازیم.
اعتبارسنجی چیست؟
اعتبارسنجی یک تحلیل آماری است که توسط وامدهندگان و مؤسسات مالی برای تعیین اعتبار یک شخص یا کسبوکار کوچک انجام میشود و تصمیمگیری درباره دادن یا ندادن وام را سادهتر میکند. اعتبارسنجی میتواند بر بسیاری از تراکنشهای مالی افراد تأثیر بگذارد.
سامانههای اعتبارسنجی بانکی این امکان را فراهم می‌کنند تا تنها با وارد کردن شماره موبایل و کد ملی افراد بتوانید سوابق بانکی آن‌ها را بررسی کنید. اگر سابقه پرداخت وام‌های قبلی فرد خوب باشد، بانک یا مؤسسه مالی میتواند با ریسک کمتری به او وام بدهد. حتی ضامن هم در چنین شرایطی میتواند با خیال راحت‌تر برای وام‌گیرنده ضمانت کند.
اکنون این سؤال ایجاد میشود که یک سامانه اعتبارسنجی بر چه اساسی افراد را رتبه‌بندی میکند؟
معماری سامانه اعتبارسنجی بانکی چگونه است؟
برای شروع اعتبارسنجی، مشتری میتواند با مراجعه بانک خود، درخواست اعتبارسنجی خود را ارائه دهد. بانک عامل بر اساس یک مکانیزم دسترسی به اطلاعات مشتری، تمامی موارد مورد نیاز برای اعتبارسنجی را از منابع داده‌ای مختلف فراخوانی میکند. این فراخوانی در بستر API و با درخواست مشتری انجام میشود.
درگاه ملی خدمات دولت هوشمند (iran.gov.ir/gsb) در کنارAPI های موجود در مورد وضعیت تسهیلات و چک‌های مشتری که توسط بانک مرکزی ارائه میشود، مسیر‌های دریافت این دادهها هستند.
بعد از اینکه دادهها فراخوانی شد، هر بانک میتواند بر اساس الگوریتم‌ها و مدل‌های اعتبارسنجی خودش، رتبه اعتباری مشتری را محاسبه کند و در اختیار او قرار دهد.
رتبه اعتباری چیست؟
رتبه اعتباری در نظام بانکی ایران، عددی بین ۰ تا ۹۰۰ است که بر اساس رفتار مشتری در شبکه بانکی کشور به او اختصاص مییابد. هرچه این عدد بیشتر باشد نشان‌دهنده خوش‌حسابی فرد در بازپرداخت وام یا تعهدات قبلی‌اش است.
چه اطلاعاتی در اعتبارسنجی هر فرد وجود دارد؟
در ایران برای اعتبارسنجی هر فرد به اطلاعات زیر نیاز داریم:
اطلاعات کامل هویتی مشتری در شبکه بانکی، بدهی‌ها به اداره مالیات یا گمرکات، صندوق دانشجویی، قوه قضائیه، گزارش کامل وام‌ها یا تسهیلاتی که فرد از بانک یا هر مؤسسه مالی دریافت کرده و شرح دقیق بازپرداخت آن‌ها، تعداد استعلام‌هایی که بانک‌های مختلف از رتبه اعتباری او گرفته‌اند، وضعیت ضامن بودن مشتری در قراردادهای مختلف و ترسیم وضعیت تعهدات آینده او.
هدف از اعتبارسنجی بانکی چیست؟
در اعتبارسنجی به شیوه سنتی، کارشناس یا رئیس شعبه در هر بانک وضعیت مالی مشتریان را بررسی و فهرست مشتریان بدحساب را به کانون بانکها معرفی میکرد. اگر مشتری می‌توانست از پس تعهداتش بربیاید، با اطلاع دوباره‌ی بانک، نام او از این فهرست خارج می‌شد.
احتمالاً میتوانید حدس بزنید این سازوکار چقدر برای بانکها زمان‌گیر و هزینه‌بر بود و در نهایت نتیجه دقیقی نیز به دست نمی‌آمد!
وابستگی کمتر به وثیقه و ضامن و همچنین کاهش هزینه و زمان اعتبارسنجی را میتوان مهمترین دلایل استفاده از سامانههای اعتبارسنجی بانکی دانست. در واقع این سامانه، امکان استعلام لحظهای اعتبارسنجی مشتریان را در اختیار بانکها و سایر مراکز مالی قرار میدهد.
از طرفی، این فرایند به ایجاد بازارهای مالی جدید برای بانکها منجر میشود. نتایجی که از اعتبارسنجی به دست می‌آید، فقط موردنیاز بانکها نیست! شرکت‌های فناوری مالی و شرکای تجاری مشتریان کلان نیز می‌توانند مشتری این دادهها باشند؛ اما چطور؟
فرض کنید می‌خواهید ضامن وام کسی شوید که درباره خوش‌حسابی‌اش اطلاعاتی ندارید و مطمئن نیستید این شخص میتواند قسط‌های خود را به موقع پرداخت کند یا خیر. اینجاست که اعتبارسنجی به کمکتان می‌آید!
یا زمانی که افراد حقیقی و حقوقی بخواهند با یکدیگر تبادل مالی یا تجاری داشته باشند، در صورت تأیید بانک در مورد میزان اعتبار طرف مقابل، تخمین میزان ریسک و مدیریت آن بسیار سادهتر و اطمینان بخش‌تر خواهد بود. بنابراین نتیجه اعتبارسنجی میتواند به یک خدمت قابل فروش تبدیل شود.
بیایید کمی دقیق‌تر با مزایای این سامانه برای بانکها و مشتریان خرد آشنا شویم.
مزایای سامانه اعتبارسنجی بانکی برای بانکها چیست؟
به کمک این سامانه، بانکها مجبور نیستند دادههای مشتریان را در یک نقطه جمعآوری کنند. در این روش هر منبع داده، حاکمیت داده خود را دارد و بر اساس مکانیزمی که مشتری درخواست میدهد، یک سطح دسترسی به صورت API برای بانک عامل ایجاد میشود. این فرایند، امنیت اطلاعات موجود را افزایش میدهد و خطر نشت اطلاعات را کمتر میکند.
اعتبارسنجی چند وجهی یکی دیگر از مزیت‌های این سامانه برای بانکها است. در حال حاضر دادههای موجود در بانک و سوابق تسهیلات مشتری در بانک مرکزی، مبنای اعتبارسنجی بانک قرار می‌گیرد؛ در صورتی که با استفاده از سامانه اعتبارسنجی میتوان اطلاعات دموگرافیک، اطلاعات مالکیتی و خانوادگی و ریز تراکنش و سوابق تسهیلات و چک مشتری را (با تایید و رضایت او) به دست آورد.
هر بانک میتواند بر اساس استراتژی‌ها و قدرت ریسک‌پذیری خود، مدل اعتبارسنجیاش را تنظیم کند. مثلاً یک بانک میتواند مشتریان با امتیاز اعتباری ۵۰۰ را مشتری با ریسک بالا بداند و بانک دیگر، آن‌ها را در دسته مشتریان با ریسک متوسط جای دهد. این کار باعث میشود میان بانک‌های عامل، قدرت رقابتی برای تخصیص اعتبار شکل بگیرد.
بانکها می‌توانند با کمک این سامانه، به‌طور مداوم رفتار مشتریان بانکی را رصد کنند و در صورت تغییر سطح اعتباری هر مشتری، پیشنهاداتی متناسب با همان سطح اعتباری به او ارائه دهند. ایجاد بازار جدید تنزیل اوراق مالی نیز یکی از مزایای مهم اعتبارسنجی برای بانکها است.
مزایای سامانه اعتبارسنجی بانکی برای مشتریان خرد چیست؟
استفاده از سامانه اعتبارسنجی، سرعت محاسبه اعتبار و تخصیص تسهیلات به مشتریان خرد را افزایش میدهد؛ زیرا نیازی به بررسی دستی صلاحیت و مدارک و مستندات مشتری نیست.
از طرفی مشتریان هم مجبور نیستند وقت و انرژی‌شان را برای جمعآوری منابع مالی و سرمایه‌ای خود صرف کنند؛ زیرا این سامانه با فراخوانی APIهایی مانند مانده حساب، ریزتراکنش‌ها و سرمایه‌های منقول و غیرمنقول، تمامی دادههای مورد نیاز بانک را برای هر درخواست مشتری فراهم میکند.
در این سیستم، دریافت دادهها از هر منبع نیازمند درخواست و تایید مشتری است و حریم خصوصی او به‌طور کامل رعایت میشود. بنابراین چون مشتری مالکیت داده را دارد، پس این اختیار را نیز دارد که به هر مجموعه اجازه دسترسی به بخشی از اطلاعاتش را بدهد.
سامانه اعتبارسنجی مشتریان بانکی سحاب
سامانه اعتبارسنجی مشتریان بانکی سحاب یک موتور تحلیلی مبتنی بر هوش مصنوعی است که توانایی بررسی دائمی مشتریان بانک را دارد. اطلاعات دموگرافیک، مالکیتی، مالی و تراکنشی افراد در این سامانه با دقت بسیار بالایی تحلیل میشود میتواند و احتمال وقوع رخداد‌های مهم برای بانک، شرکای تجاری خود مشتری یا مؤسسات دیگر را پیش‌بینی کند.
این سامانه به دلیل تحلیل‌های مداوم میتواند بر رفتار شخص نیز نظارت داشته باشد و در مواجهه با تغییر رفتار مشتری، در صورت نیاز و مطابق تنظیمات، هشدارهای متناسبی تولید کند.
سامانه اعتبارسنجی مشتریان بانکی سحاب، به‌جز بانکها و مشتریان خرد، برای مشتریان کلان و فعالان اقتصادی از طریق ایجاد اطمینان در زمان معامله غیر نقد، کاهش نیاز به منابع بانکی جهت معاملات روزمره و افزایش نقدشوندگی اسناد بهادار؛ برای فناوران مالی از طریق آسان کردن مسیر قانون‌گذاری، توسعه مدل‌های تجاری و تبدیل شدن به بازوی اجرایی بانک برای تسهیلات خرد و برای حاکمیت، با ارتقای سرمایه اجتماعی دولت و کاهش نیاز به منابع بانکی ارزش‌آفرینی میکند.
نتیجه‌گیری
هوش مصنوعی، همه صنایع، از جمله صنعت بانکداری را با تحول عظیمی روبهرو کرده است. این ابزار با پیش‌بینی سناریوهای آینده و تجزیه و تحلیل رفتارهای گذشته، به بانکها کمک میکند تا نتایج و ترندهای آینده را پیش‌بینی کنند. این کار باعت میشود تا بانکها بتوانند کلاهبرداران و الگوهای پولشویی را شناسایی کنند یا با توصیه خدمات شخصی‌سازی شده به مشتریان، رضایت آن‌ها را افزایش دهند.
اعتبارسنجی بانکی یکی از بهترین استفاده‌های هوش مصنوعی در صنعت بانکداری است که مدل‌سازی بر اساس متدهای آماری و حسابداری را برای حجم زیادی از دادهها نمایش میدهد.
دیدگاه شما