تصمیم‌ گیری داده محور چیست و چه مزایایی دارد؟

تصمیم‌ گیری داده‌محور، روشی برای تصمیم‌گیری است که اتکای آن بر جمع‌آوری داده‌، پردازش آنها و استفاده از بینشی است که از نتایج تحلیل داده‌ها حاصل می‌شود. فرایند تصمیم‌گیری داده‌محور با تصمیم‌گیری بر اساس نظرهای شخصی،‌ سلیقه‌ها و اتکا به شیوه‌های سنتی و حتی تصمیم‌گیری بر اساس این یا آن نظریهٔ خاص، فرق اساسی دارد. تصمیم‌گیری داده‌محور مبتنی بر عینیات و امور واقعی است، اموری که می‌توان اثر آنها را با استفاده از سنجه‌های مختلف ارزیابی کرد. چنین چیزی بر خلاف روش‌های تصمیم‌گیریِ مبتنی بر آراء و نظریات شخصی است.

برای مثال، فرض کنید تولیدکننده‌ای بخواهد میزان تأخیر در خط تولید را تا جای ممکن کاهش دهد. او می‌تواند با انجام آزمایش و جمع‌آوری اطلاعات، روش‌هایی را برای دخل و تصرف در خط تولید پیدا کند که اتلاف وقت را در فرایند تولید کاهش دهد. ممکن است این تولیدکننده آزمایش‌های متعددی پی‌ریزی کند تا میزان اثربخشی راه‌حل‌های مختلف را ارزیابی و با هم مقایسه کند.

برای تصمیم‌ گیری داده‌محور می‌توان از داده‌های قدیمی هم استفاده کرد و به ‌وسیلهٔ آن پیش‌بینی کرد که در آینده چه رخ می‌دهد. گرچه این قدری کار را پیچیده‌تر می‌کند، اما بررسی داده‌های گذشته برای مدل‌کردن فرایندها و پیش‌بینی آینده، ابزاری کارآمد برای کمک به تصمیم‌گیری داده‌محور است.

در مسائل و پروژه‌های مختلف از نام‌های گوناگونی برای اشاره به تصمیم‌گیری داده‌محور استفاده می‌شود، از جمله پردازش کلان‌داده‌ها، پردازش داده، تحلیل داده، هوش تجاری، پردازش تشخیصی، مدل‌سازی و پردازش تحلیلی آنلاین.

پیش‌فرض پایه‌ای تصمیم‌گیری داده‌محور این است که هر چه داده‌های بهتر و جامع‌تری بتوان جمع کرد، بیشتر می‌توان بر اساس آنها تصمیم‌هایی بهتر گرفت. اگر مشاهده و داده‌ای در کار نباشد، افراد به‌سادگی بر اساس باورهای پیشین و سوگیری‌های شناختی‌شان تصمیم خواهند گرفت. به قول «ادوارد دمینگ»، مهندس مشهور آمریکایی، «بدون داده، شما تنها یک فرد با یک نظر شخصی هستید.»

تصمیم‌گیری داده‌محور و کارایی‌اش این روزها در عرصه‌های مختلف تجارت سروصدای زیادی به پا کرده، از جمله در آموزش، بهداشت و درمان و البته در تصمیم‌سازی‌های مدیریتی و دولتی.

موفقیت تصمیم‌گیری داده‌محور، وابسته به دو چیز است: نخست، کیفیت داده‌هایی که جمع‌آوری می‌شوند و دوم روش‌هایی که برای تحلیل و فهم داده‌ها استفاده می‌شود. فرایند تصمیم‌گیری داده‌محور مبتنی بر روش‌های محاسباتی متعددی است. در گذشته به دلیل عدم دسترسی به امکانات پردازشی مناسب امکان استفاده از این روش برای همه وجود نداشت. اما این روزها با پیشرفت امکانات پردازشی و گسترش پردازش ماشینی این روش تصمیم‌گیری برای هر سازمانی در هر اندازه‌ای که باشد، در دسترس و قابل‌استفاده است.

فواید تصمیم‌ گیری داده‌محور

استفاده از تصمیم‌گیری داده‌محور، محدود به شرکت‌های بزرگ، سازمان‌ها و دولت‌ها نیست و برای استفاده از آن نیازی به منابع عظیم نیست. هر شرکتی با هر اندازه‌ای می‌تواند از تصمیم‌گیری داده‌محور برای تحول سازوکارهایش بهره ببرد.

تصمیم‌گیری داده‌محور شرکت‌ها را چابک‌تر می‌کند تا بتوانند سریع‌تر فرصت‌های تجاری را بیابند. همچنین به آنها کمک می‌کند تا به‌سرعت نسبت به وضعیت بازار و تغییرات آن واکنش نشان دهند. مدیران با اتکا به جمع‌آوری داده‌ها که تقریباً در لحظه صورت می‌گیرد، خواهند توانست وضعیت کارهای در حال انجام و نتایج آنها را بررسی کنند و به‌سرعت بازخوردهایی از روند فرایندها به دست آورند. به همین دلیل است که شرکت‌هایی که از تصمیم‌گیری داده‌محور استفاده می‌کنند، می‌توانند پیش از رقبایشان خواسته مشتریان را شناسایی کنند و دست بالا را داشته باشند. همین اتفاق برای شرکت‌هایی که خدمات آموزشی و بهداشتی ارائه می‌کنند هم رخ می‌دهد.

تصمیم‌ گیری داده‌محور به شرکت‌ها کمک می‌کند تا شفافیت و مسئولیت‌پذیری را درونی کنند. این ارزش‌های درونی شده به کار تیمی بهتر بین کارکنان و مدیران منجر می‌شود. کارکنان از نزدیک می‌بینند که تصمیم‌ گیری‌ها و برنامه‌های شرکت بر اساس واقعیات عینی پیش می‌رود و نه میل مدیران یا مدهای روز و در نتیجه همکاری و مسئولیت‌پذیری در شرکت ارتقاء می‌یابد.

در سازمان‌هایی که تصمیم‌گیری داده‌محور بر روش‌های سنتی اولویت دارد، اهداف دقیق و مشخص‌اند و نتایج پیاده‌سازی برنامه‌ها برای رسیدن به این اهداف قابل‌سنجش و ارزیابی هستند. در این شرایط، اعضای سازمان تعامل بهتری در کارها دارند؛ چرا که می‌توان شفاف برنامه‌ها و نتایج آنها را دید. در این شرایط مراودات سازمانی، جای آنکه بر پایهٔ توانایی‌ها و خصوصیات فردی اعضا باشد، بر اساس گفتمانی مشترک پیرامون واقعیات عینی شکل‌گرفته و به پیشبرد اهداف سازمان کمک می‌کند.

تحلیل داده‌ها می‌تواند به پیداکردن منابع درآمدی غنی‌تر و صرفه‌جویی در هزینه‌ها کمک کند و از این طریق مخارجی که روی دست کسب‌وکار می‌گذارد، دوباره به سازمان برمی‌گردد. درهرصورت اکثر سازمان‌ها به طور معمول مجموعه‌ای از داده‌ها دربارهٔ کارهایشان ثبت و نگهداری می‌کنند، اما استفاده چندانی از این داده‌ها نمی‌کنند و تنها هرسال هزینه‌هایی برای نگهداری این داده‌ها بر گردنشان می‌افتد. خب! حالا که این‌طور است چرا از داده‌ها استفاده نکنیم؟ شاید بتوان از دل آنها چیزهای مفیدی برای سازمان بیرون کشید.